ශෘංගාර කාරණා - 1

රාගය වනාහි අනාදිමත් කලක සිට කව් සිත් කුළුගැන්වූ ප්‍රපංචයෙක් විය. රාගයෙන් ඇති වන සම්ප්‍රයෝගයට ද වඩා, කවරදා ත් එහි විප්‍රයෝගය වඩ වඩා ත් නව කවීන් බිහිකරන්නේ ය. විප්‍රයෝගය පළ කරන්නට සීමා නැති වුව ද, සම්ප්‍රයෝගී රාගය පළකිරීමෙහි ලා බාධා ඇති කරන සමාජ සංස්කෘතිකමය සීමාවන් අසීමිත ය. එ නමුදු, හුදු කාමරාගය පළ කිරීම වෙනුවට, සංයමයකින් යුතු ව, රසය වඩා ත් කුළුගන්වමින් එකී හැඟීම් පළ කරන්නට සමත් ආකාරයෙක් කවියා සතු ව ඇත. එය නමින් ශෘංගාරය නම් වෙයි.

සාහිත්‍ය නිර්මාණයෙක අභිප්‍රායය විය යුත්තේ විචාරකයා හට ආනන්දය ඇති කිරීම යි. ඒ සඳහා එ තුළ රසය ගැබ් විය යුතු ය. රසය වනාහි නව අයුරකට වෙන් කෙරේ. නව නළු රසය නම් එය වේ. කරුණා, රෞද්‍ර, වීර, භයානක, අද්භූත, ශාන්ත, බීභත්ස්‍ය, හාස්‍ය, ශෘංගාර යන එකී රසයන් වෙනුවට, ශෝක, ක්‍රෝධ, භය, ජුගුප්සා, හාස, විස්ම, රති යනාදී භාවයන් ඇතුළත් වීම විචාරකයා ගේ රසයට බාධා ඇති කරයි. රසයෝ වනාහි විචාරකයා තුළ ආනන්දයක්, ඒකාග්‍රතාවක් ඇති කරන අතර, භාවයෝ විචාරකයා තුළ විඳවීමක්, විසිරීමක් ඇති කරති. සාහිත නිමැවුමක අභිප්‍රායය එතැනින් බිඳී යයි. බොහෝ නවමු රචකයන් වරද්දාගෙන ඇත්තේ එ තැන ය.

ශෘංගාරය යන රසය මෙන් ම රතිය නමැ’ති භාවය ද නිපන්නේ රාගයෙනි. ශෘංගරය යනු යමෙක රාගෝත්පාදී ගුණය යි. එකී ගුණය විසින් රසය ඇතිකරනු ලබයි. එය විචාරකයා තුළ භාවනාවක්, ඒකාග්‍රතාවක් ඇති කරයි. ඒ සුඛයෙකි, ආනන්දයෙකි. රතිය වෙනස් ය. එය ගින්නක් ලෙසින් විචාරකයාගේ ඇතුළත තවයි. ඉන් රසයක් ජනිත නො වෙයි. විසිරීමක්, පෙළඹවීමක්, දුකක් ගෙන දෙයි.

යොවුන් සිත් තුළ නිසඟයෙන් ම උපදින ලියලන පැසෙන නළියන රාගී සිතුවිලි, සමාජ සංස්කෘතික බැමි වලින් මිදී උතුරා ගලා යන අවස්ථාව මංගල රාත්‍රිය යි. එහි උපදින්නා වූ ප්‍රේමය හා මුසු වූ අසීමිත කාම රාගය, මනා සංයමයෙකින් යුතු ව පළ කැර ඇති අයුරු විමසමු.

මුව මුක්තා ලතා පිපි හංසාංගනා

විල් නෙලුමාසනෙන් ආ ළඳේ

නුඹ භාග්‍යා සරෝජාවියේ

ස්වර්ණා වර්ණා පෑයෙන් දිලේ

මා හද ප්‍රේමාංගනේ

රෑ නුඹ රාසින් ළඳේ

බඳ මණිමේඛලාව මුදා

අනුරා නෙත් නගන් නොනිදා

ආකාශ ගං චන්ද්‍ර නෞකාවේ

තනි වෙන්න යං පෙම් රසෝජාවේ

රූ සිරු කල්‍යාණියේ

මා සැතපෙන්නම් ප්‍රි‍යේ

තුනු ශ්‍රීයෙන් විපුල් වොරැඳී

මනසානන්ද මන්දෝදරී

හිරු එන්න පෙර රාත්‍රි මේ සීතේ

හා හා ගයන් සෞම්‍ය සංගීතේ

ඒ හිරු නොනගීවා

රෑ තව දිගු වේවා

ඔබෙ නළලේ සඳුන් තිලකේ

අද ඉහිරේද දෙ තොලින් මගේ

හඬ: එඩ්වඩ් ජයකොඩි

පද: ආචාර්ය අජන්තා රණසිංහ

නද: ආනන්ද පෙරේරා

ගීතය අසන්නට සබැඳිය

// මුව මුක්තා ලතා පිපි හංසාංගනා

විල් නෙලුමාසනෙන් ආ ළඳේ

නුඹ භාග්‍යා සරෝජාවියේ

ස්වර්ණා වර්ණා පෑයෙන් දිලේ//

ඇගේ මනාව පිහිටි දත් දෙපෙළ ඔහුට නම් මුතු වැලෙකි. ඇය හසඟනක් හෙවත් හංස ධේනුවක් මෙන් ලාලිතවත් ය. ඔහුට ඇය හුදෙක් රති කෙළිය සඳහා වූ උපකරණයෙක් නො වෙයි. රන්වන් පැහැයෙන් හෙබි ඇය, ඔහුට වාසනාව ගෙනෙන පියුමකි, ඈ එ තරම් ම නිර්මල ය. 

// මා හද ප්‍රේමාංගනේ

රෑ නුඹ රාසින් ළඳේ

බඳ මණිමේඛලාව මුදා

අනුරා නෙත් නගන් නොනිදා//

මිණිමෙවුළ නම් කාන්තාවන් විසින් ඉණ වට පළඳිනු ලැබූ අබරණෙකි. එහි අරමුණ ගැන තර්ක පවතිත ත්, කායික නිර්මලත්වය දැක්වීම සඳහා හෝ හුදු අලංකාරය සඳහා ම පළඳින ලද්දක් බව සිතිය හැක. 

 

කෙසේ නමුත්, එය මුදාලීම යනු ඇගේ මංගල සලුව මුදාලීම සංකේතාත්මක ව දැක්වීමකි. සලුව මුදාහැර, රාගී සිත අවුළුවාගෙන, සිය ළය මඬල මත රැය පහන් කරන්නැයි කරන ප්‍රේමාන්විත ඇරැයුමකි ඒ. නමුත් ඒ පාඨය, විචාරකයා තුළ රාගී සිතුවිල්ලක් ඇති නො කරයි, රසයක් ම පමණක් ජනිත කරවයි.

// හිරු එන්න පෙර රාත්‍රි මේ සීතේ

හා හා ගයන් සෞම්‍ය සංගීතේ//

ඇගේ හඬ ඔහුට අම රසයෙකි. ඔහු අසන්නට රිසි සංගීතය එක්කෝ ඇගේ පෙම් වදන් විය හැකි ය. එසේත් නැති නම් රති කෙළියේ දී ඇගේ මුවින් නැගෙන රාගී කෙඳිරීම් වන්නට ද හැකි ය. කොයි හැටි වෙත ත්, ඔහුට ඒ සංගීතයෙන් ලබන තෘප්තියෙ හි නිමක් දැකිය නො හැකි ය. එ හෙයිනි, ඔහු පතන්නේ,

//ඒ හිරු නොනගීවා

රෑ තව දිගු වේවා// යැයි.

ඔහුට ඈ කෙරේ ඇති වන ප්‍රේම වේගය, රාගය හෙවත් ඇල්ම දරාගත නො හැකි ය. ඇගේ මුව අතොරක් නැති ව සිඹින්නට ඔහුට වුවමනා ය. ඇගේ නළලේ වූ චන්දන තිලකය ඔහුගේ දෙ තොලේ තැවරී ඉහිරී යන්නේ එ විට ය.

එසේ අත්‍යන්ත වූ ප්‍රේම බන්ධනයෙන්, කාම බන්ධනයෙන් බැඳ‍ෙන්නා වූ යුවළකට, තමන් මෙ තෙක් ලොව පහළ වූ අග්‍රගණ්‍යතම පෙම් යුවළ යැයි සිතීම ස්වාභාවික ය. තමන් සාලිය අශෝකමාලාව මෙන් යැයි ද, ගාමණී චිත්‍රාවන් මෙනැ යි ද, රාධා ක්‍රිෂ්ණා මෙනැ යි ද ඔවුනට සිතෙන්නේ එවිට ය. පෙර විමැසූ ගීතයට ද වඩා උච්ච වූ අනුරාගී හැඟීම් වක්‍රෝත්තියෙන් පළ කැරෙන ගීයකි මේ.

තිසර තුඩට තුඩ නඟන්න ඉඩ හරින්න රාධා

මහද සුරත් නෙලුම් කැකුළ දැදුරු වෙන්න පාරා

දුනු දියෙන් මිදී මදරද රාව නගන මීපා

ලලිත ලවන සිඹ රඟන්න ඉඩ හරින්න රාධා

කොළොම් වන හිසේ මුවරද මමන මද පොදින් සීතල

වතුළ කලාපේ මංගල යහන් සලුව සෝදා

සුසුම් නලින් වියැලෙන්නට ඉඩහරින්න රාධා

නියඟලා මලින් සෝබන කළිඟු ගංතෙරේ වන ගැබ

ළියගෙවල පිරුණු උණුසුම නිවාලන්න රාධා

ළහෝපලු සිහිල් හෙල්මැලි සඳුන් කල්ක තවරා

හඬ: ඩබ්. ඩී. ආරියසිංහ

පද: රත්න ශ්‍රී විජේසිංහ

නද: ගුණදාස කපුගේ

 ගීතය අසන්නට සබැඳිය

// තිසර තුඩට තුඩ නඟන්න ඉඩ හරින්න රාධා

මහද සුරත් නෙලුම් කැකුළ දැදුරු වෙන්න පාරා//

අතීතයේ සිට ම කවීන් ඉතිරියක ගේ පුන් පියොවුරු උපමා කරන්නට යොදා ගත්නේ හසුන් හෙවත් තිසරුන් ය. මොනයම් හෝ හේතුවකට එහි ඖචිත්‍ය දැක්වීමට, මෙ තරම් කලක් එය නො වෙනස් ව යෙදීම ම දෙස්. මෙහි තිසර තුඩ යනු පියොවුරෙ හි තුඩුව යි. දෙ වැනියට කියන තුඩ නම් ඔහු ගේ මුව යි. තුඩ යන්න අරුත් දෙකකින් එකවිට යෙදීම අනුප්‍රාසය ඔස්සේ ශබ්දාලංකාරයක් ඇති කරවයි. 

රත් පැහැය ස්වභාවයෙන් ම ප්‍රේමයේ මෙන් ම රාගයේ හැඟීම් ජනිත කරවන්නකි. ඔහු ගේ හද සු-රත් හෙවත්, ඉතා ම රත් පැහැ ගත් නෙලුම් කැකුළකි. ඇගේ පුන් පියොවුරු සිඹින ඔහුගේ හද තුළ ප්‍රේමණීය සිතුවිලි පිබිදී හද පුබුදු වෙයි. නෙලුම් කැකුළ දැදුරු වෙයි, හෙවත් පිපී එයි. ඇයට රාධා ලෙසින් ඇමැතීම, ඔවුන් තුළ එකිනෙකා කෙරේ පවතින දැඩි ප්‍රේමණීය බැඳීම හඟවාලයි.

// දුනු දියෙන් මිදී මදරද රාව නගන මීපා

ලලිත ලවන සිඹ රඟන්න ඉඩ හරින්න රාධා//

මදරද නම් අනංගයා යි. අනංගයා වනාහි සිතෙහි ඇති වන අනුරාගය දැක්වීම උදෙසා යොදාගත් සාහිත්‍යමය සංකේතයෙකි. දුන්නෙන් මිදුණු හීයක් මෙන් නිදහස් වූ ඇගේ අනුරාගී සිතුවිලි, ඇගේ පොපියන දෙ තොලින් හැඟවෙයි. එය ඔහු ට මදු පිරි විතක් මෙනි. මී - පා යනු ඒ දෙ තොල් ඔහු වෙත ප්‍රේමය/ රතිය නමැති මධු ප්‍රදානය කරන බව යි. ඔහු ඇගේ දෙ තොල් මී විතෙන් මධු පානයට අවසර ඉල්ලයි.

// කොළොම් වන හිසේ මුවරද මමන මද පොදින් සීතල

වතුළ කලාපේ මංගල යහන් සලුව සෝදා

සුසුම් නලින් වියැලෙන්නට ඉඩහරින්න රාධා//

හින්දු සාහිත්‍යය අනුව, ක්‍රිෂ්ණා රාධාවන් සමග ලෝකාස්වාද රතියෙන් බැඳ‍ෙන්නේ කොළොම් රුකක සෙවණේ ය. එ හෙයින් මෙහි දී කොළොම් වනය ශෘංගාරාත්මක සංකේතයකි. මෙය බක්මී වර්ගයේ ශාකයෙකි.

කොළොම් වනයේ තුරු හිස් මුවරදින් හෙවත් මල් පැණියෙන් පිරෙන්නේ වසත් කාලයේ දී ය. මෙහි වසත් කල පිබිදුණු කොළොම් වනය නම් ඇගේ තුනුවිල යි. අනුරාගී හැඟුම් උත්සන්න වූ ඇගේ, තුනුවිලෙන් වෑහෙන අසීමිත වූ ‘මුවරද’ මංගල යහන් සලුව ද තෙමෙන තරමි. තෙතබරිත ඒ සලුපිළි සිය මුවින් නැගෙන සුසුමින් ම වියළා දමන්නට යි ඔහු ගේ අදහස! කාම සම්භෝගයෙ හි උච්චතම අවස්ථාවක් පවා කවියා ඉදිරිපත් කර ඇති සංයමය කෙ තරම් අගනේ ද?

// නියඟලා මලින් සෝබන කළිඟු ගංතෙරේ වන ගැබ

ළියගෙවල පිරුණු උණුසුම නිවාලන්න රාධා

ළහෝපලු සිහිල් හෙල්මැලි සඳුන් කල්ක තවරා//

නියඟලා පුෂ්පය වනාහි තද රත් පැහැයෙක් උසුලන්නකි. අනුරාගයෙන් මත් ව, රත් පෑ ගත් තොල් පෙති සහිත, ඇය ගේ රස ගඟුලේ මුවදොර යි මේ රත් පැහැ නියඟලා මල. බලන්න රහසඟ ට කෙ තරම් ඔබින උපමාවක් ද කියා.

‍ගඟුලෙක් නම් සිහිල් දියෙන් පිරී ඇත. වන ගැබෙක ද, ළිය ගොමුවක ද ඇත්තේ සිහිලස මැයි. නමුදු මේ කියන ගංතෙර ද, වනගැබෙ හි ළියගොමු ද උණුසුම් ය. මන්ද ඈ සුරතාන්තයට ළං ව ඇති හෙයිනි. ඒ උණුසුම නිවාලන්නට යන්නෙන් අදහස් වන්නේ එක්කෝ සංක්ෂෝභයට පත් වන්නට යැයි ඇයගෙන් ඉල්ලීම යි, නැතහොත් වචනාර්ථයෙන් ම, සඳුන් කල්ක තවරාගෙන, සුදු නෙලුම් ගත දවටාගෙන ඒ පමා කරන්නට යන්න ද වියහැකි යි. මන්ද සඳුන් සහ සුදු නෙලුම් යන දෙක ම, සිරුර සිහිල් කරන ගුණයෙන් යුතු යැයි වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රයෙ හි සඳහන් වන හෙයිනි. එ මතු ද නොව, සඳුන් යනු අදට ද රති ප්‍රබොධකයක් ලෙස යොදාගන්නා ද්‍රව්‍යයකි. ඈ සමග රති කෙළියේ යෙදී සැහෙනු නො හැකි ව, ඒ තව තව ත් දිගු කරගැනීම ඔහු ගේ කැමැත්ත වනු හැකි ය.

හෝපලු නම් අශෝක රුකට යෙදෙන තව ත් නමෙකි. හෝපලු රුක සහ රතිය අතර ඇති සබැඳියාව සරසවි වැණුම් - 2 පළකිරිමෙ හි වැඩිදුර පළකෙරී ඇති අතර මෙම සබැඳියෙන් එ වෙත ගොස් ඒ දැනැගන්නා ලෙස ඇරැයුම් කර සිටිමි.

පුරුෂයකු ගේ සිතෙ හි ඇති වන එ වන් වූ අනුරාගී හැඟුම්වලට ස්ත්‍රියක කෙසේ නම් පිළිතුරු දෙනු ඇත් ද? ඔහු ගේ රාගාන්විත ආයාචනයන්, ඉංගිතයන් ඈ කෙසේ නම් ඉවසනු ඇත් ද?

දෙ වැනි කොටසින් හමු වෙමු...